Ga naar hoofdinhoud

Otosclerose: oorzaken, symptomen en oplossingen

Otosclerose is een erfelijke aandoening waarbij de botstructuren in het middenoor geleidelijk aangetast worden. Deze pathologie komt twee keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Wat zijn de oorzaken van otosclerose? Welke symptomen treden op en hoe kunnen ze behandeld worden? Hoe verloopt een operatie en is die echt effectief?

Wat is otosclerose?

Otosclerose is een botstofwisselingsstoornis waarbij de kwaliteit van het bot achteruitgaat en dit een invloed heeft op de gehoorbeentjes in het middenoor. Dit zijn de kleinste botjes van het menselijk lichaam: de stijgbeugel, het aambeeld en de hamer. Zij versterken het geluid dat door het trommelvlies wordt opgevangen en geleiden het naar het slakkenhuis. Door de geleidelijke verandering van de botstructuur wordt de overdracht van geluid verstoord, wat leidt tot gehoorverlies.

Deze gehooraandoening tast vooral het laatste botje in de keten van gehoorbeentjes aan: de stijgbeugel. Dit botje vormt de verbinding met het binnenoor. Bij otosclerose is de beweging van de stijgbeugel beperkt, waardoor hij zijn functie niet meer kan vervullen. De patiënt krijgt daardoor in eerste instantie een geleidingsslechthorendheid.

Wat zijn de oorzaken van otosclerose?

Otosclerose treft ongeveer 3 op 1000 mensen. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen, wat wijst op een hormonale factor. Otosclerose kan bijvoorbeeld ontstaan tijdens een zwangerschap.

De aandoening heeft voornamelijk een genetische oorzaak: in 1 op de 2 gevallen komt otosclerose voor bij meerdere leden binnen dezelfde familie. Het is een langzaam evoluerende ziekte, maar kan worden beïnvloed door hormonale veranderingen.

Genetische en omgevingsfactoren

Otosclerose is van genetische oorsprong, ook al is het verantwoordelijke gen nog niet met zekerheid geïdentificeerd. Vaak zijn er familiale antecedenten van otosclerose bij patiënten.

Toch treedt de ziekte niet bij alle familieleden op. Externe factoren die mogelijk een rol spelen zijn:

  • Hormonale veranderingen bij vrouwen (zoals tijdens een zwangerschap).
  • Virale oorsprong (vooral infectie door het mazelenvirus).
  • Auto-immuunoorzaken: de precieze mechanismen zijn nog niet volledig begrepen, maar een chronische ontsteking van het middenoor zou kunnen bijdragen aan de activering van de ziekte.
  • Geografische factoren (bijvoorbeeld het fluorideniveau in het drinkwater).
  • Omgevingsfactoren: minder specifiek, maar blootstelling aan overmatig lawaai of toxische stoffen kan eveneens een rol spelen in de ontwikkeling van otosclerose.

De symptomen van otosclerose

Otosclerose is een aandoening waarvan het eerste symptoom doorgaans gehoorverlies is. Een van de eerste tekenen kan autofonie zijn, waarbij men de eigen stem als een echo of resonantie ervaart. Sommige geluiden worden moeilijker hoorbaar en zinnen klinken steeds minder duidelijk. In 30 tot 80% van de gevallen gaat otosclerose gepaard met oorsuizen in de vorm van een zoemend geluid. In zeldzamere gevallen kunnen ook duizeligheidsklachten optreden.

Otosclerose tast meestal beide oren tegelijk aan, maar soms ontwikkelen de symptomen zich sneller aan één kant.

Samengevat: het belangrijkste symptoom van otosclerose is gehoorverlies.

Otosclerose en gehoorverlies

Otosclerose veroorzaakt in de eerste plaats gehoorverlies. De eerste tekenen van de aandoening lijken vaak op die van een beginnende slechthorendheid. De signalen van gehoorverlies zijn eenvoudig te herkennen:

  • U vraagt vaak aan mensen in uw omgeving om iets te herhalen.
  • U heeft moeite om telefoongesprekken goed te volgen.

  • U zet het volume van de televisie harder en krijgt daar opmerkingen over van uw omgeving.

  • U hoort een constante piep of een suizend geluid.

  • U vindt het moeilijk om gesprekken in groep of in een lawaaierige omgeving te volgen.

Let op deze signalen: ze geven aan dat het tijd is om een hoortest te laten doen bij een audioloog.

Hoe wordt otosclerose gediagnosticeerd?

Wanneer iemand otosclerose heeft, merkt die vooral symptomen zoals gehoorverlies, oorsuizen en soms duizeligheid. De NKO-arts stelt de diagnose op basis van een reeks gehoortests en een gesprek met de patiënt. De onderzoeken en vragen die meestal aan bod komen zijn:

  • Familiale voorgeschiedenis: in ongeveer 50% van de gevallen speelt erfelijkheid een rol. Daarom wordt nagegaan of er familieleden zijn met dezelfde aandoening.
  • Otoscooponderzoek: via een uitwendig onderzoek van het oor (otoscopie) wordt de toestand van het trommelvlies bekeken. Bij otosclerose ziet het trommelvlies er doorgaans normaal uit, zonder vervorming of ontsteking.
  • Audiometrische tests: tonaal- en spraakaudiometrie zijn cruciaal. Ze tonen vaak een zuivere geleidingsslechthorendheid aan, soms gemengd met een cochleair component.
  • Beeldvorming: een CT-scan van de slaapbeenderen (rotsbeenderen) bevestigt de diagnose. Zo worden de otospongiovormige haarden in het oor zichtbaar.

Behandeling van otosclerose: operatie of hoortoestel?

De meest toegepaste behandeling van otosclerose is een operatie. Maar als de patiënt zich niet wil laten opereren, kan het gehoorverlies ook worden gecompenseerd met een hoortoestel.

Meest voorkomende behandeling: de operatie

Otosclerose kan chirurgisch behandeld worden – op voorwaarde dat het gaat om een geleidingsslechthorendheid en het binnenoor niet is aangetast. De operatie verloopt als volgt:

De beschadigde stijgbeugel wordt verwijderd en vervangen door een prothese. Deze ingreep gebeurt onder volledige verdoving. De chirurg gaat meestal via de gehoorgang te werk, maar soms ook via de buitenkant, wat een klein litteken vóór het oor kan achterlaten. Bepaalde anatomische bijzonderheden kunnen de operatie echter onmogelijk maken.

Na de operatie van otosclerose

Het herstel na de operatie verschilt van patiënt tot patiënt. Tijdelijke duizeligheid of oorsuizen kunnen voorkomen.

Otosclerose behandelen met een hoortoestel

De enige andere optie naast een operatie is een hoortoestel. Een hoortoestel kan het gehoorverlies compenseren, maar geneest de ziekte zelf niet.

Wie gehoorverlies door otosclerose wil laten behandelen met een hoortoestel, kan terecht bij de teams van Audika.

Preventie van otosclerose

Omdat otosclerose een erfelijke aandoening is, wordt patiënten aangeraden hun familieleden (ouders en kinderen) op de hoogte te brengen zodra de diagnose is gesteld, zodat de genetische gevolgen kunnen worden ingeschat.

Omdat de ziekte kan verergeren onder invloed van hormonale schommelingen, is het belangrijk om bij een vastgestelde otosclerose altijd een specialist te raadplegen vóór de start van een nieuwe hormonale behandeling.