Ga naar hoofdinhoud

Cholesteatoom: alles wat u moet weten over deze gehooraandoening

Het cholesteatoom, hoewel weinig bekend bij het grote publiek, is een zeldzame maar potentieel verwoestende gehooraandoening. Stel u een opeenhoping van dode cellen voor die het middenoor binnendringen en die geleidelijk uw gehoor en uw algemene welzijn bedreigen.

Het gaat niet louter om een chronische oorontsteking; het is een complexe gehooraandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist. Toch zijn er veel mensen die de waarschuwingssignalen negeren, waardoor de diagnose en de behandeling vertraging oplopen.

Wat is een cholesteatoom?

Een cholesteatoom is een gehoorziekte die wordt gekenmerkt door een opeenhoping van dode huidcellen in het middenoor. Deze abnormale huidvorming in het oor kan vergeleken worden met een cyste, vaak met een vettig uitzicht.

Er bestaan twee hoofdvormen van cholesteatoom: het aangeboren cholesteatoom, aanwezig vanaf de geboorte, en het verworven cholesteatoom.

Het aangeboren cholesteatoom is relatief zeldzaam (slechts 2 tot 4% van de gevallen). Het wordt veroorzaakt door embryonale huidresten in het middenoor. Het verworven cholesteatoom daarentegen komt vaker voor en ontstaat vaak als complicatie van chronische oorontstekingen of oortrauma’s. Deze aandoening kan op elke leeftijd optreden, maar komt vooral voor bij kinderen en jongvolwassenen.

 

Wat zijn de oorzaken van een cholesteatoom?

Een cholesteatoom kan zich ontwikkelen door verschillende, vaak onderling verbonden factoren. Dit zijn de belangrijkste oorzaken:

  • Terugkerende oorontstekingen (otitis): deze infecties veroorzaken chronische ontsteking en kunnen leiden tot trommelvliesperforaties, wat een voedingsbodem vormt voor de ontwikkeling van een cholesteatoom.
  • Oortrauma’s: verwondingen aan het oor, zoals trommelvliesperforaties, kunnen ook het ontstaan van deze aandoening veroorzaken.
  • Chirurgische ingrepen: operaties om andere oorproblemen te behandelen kunnen soms als bijwerking leiden tot de ontwikkeling van een cholesteatoom.
  • Disfunctie van de buis van Eustachius: wanneer deze buis, die helpt bij het in evenwicht brengen van de druk in het middenoor, niet goed functioneert, kan dit de vorming van een cholesteatoom bevorderen. Het is belangrijk om blokkades in de buis van Eustachius snel te behandelen.
  • Genetische factoren: familiegeschiedenis van ooraandoeningen verhoogt het risico op het ontwikkelen van een cholesteatoom, net als bepaalde aandoeningen zoals het syndroom van Down.
  • Specifieke aandoeningen: elke aandoening die ontsteking of blokkade in het oor veroorzaakt, kan mogelijk leiden tot een cholesteatoom.

Wat zijn de symptomen van een cholesteatoom?

Het cholesteatoom wordt vaak omschreven als een “stille ziekte”, omdat het zich langzaam kan ontwikkelen zonder in het begin duidelijke symptomen te geven. Naarmate het vordert, kunnen er echter verschillende signalen optreden. Dit zijn de belangrijkste symptomen om in de gaten te houden:

  • Gehoorverlies: een van de eerste tekenen is een geleidelijk gehoorverlies. Dit gebeurt wanneer het cholesteatoom de structuren van het middenoor begint aan te tasten.
  • Oorsuizen (tinnitus): patiënten kunnen last hebben van een piep of gezoem in het oor. Deze geluiden kunnen constant of onderbroken zijn.
  • Etterige ooruitvloeiing: een ander veelvoorkomend teken is oorloop, vaak geelachtig en slecht ruikend. Dit wijst op een chronische oorontsteking.
  • Druk- of volheidsgevoel in het oor: een gevoel van een verstopt of vol oor komt vaak voor, door de opeenhoping van dode cellen en afvalstoffen.
  • Duizeligheid en evenwichtsstoornissen: naarmate het cholesteatoom zich uitbreidt, kan het het evenwicht aantasten, wat leidt tot duizeligheid en een gevoel van instabiliteit.
  • Gezichtsverlamming: in gevorderde gevallen, wanneer het cholesteatoom zich uitbreidt en druk uitoefent op de omliggende zenuwen, kan er een aangezichtsverlamming optreden.

Hoe wordt een cholesteatoom vastgesteld?

Hier zijn de belangrijkste stappen en methoden die worden gebruikt om een cholesteatoom vast te stellen:

  • Consultatie bij een NKO-arts (ORL): de eerste stap is een bezoek aan een specialist in keel-, neus- en oorheelkunde.
  • Otoscoop: met dit instrument kan de arts tekenen van infectie, een trommelvliesperforatie of een verdachte massa opsporen
  • Audiogram: vaak wordt een gehoortest uitgevoerd om de ernst van het gehoorverlies te bepalen en de oorsprong van het probleem te lokaliseren.
  • CT-scan van het rotsbeen: dit onderzoek maakt het mogelijk het cholesteatoom te detecteren en eventuele botafbraak in kaart te brengen.
  • MRI: in sommige gevallen is een MRI nodig om meer gedetailleerde beelden te verkrijgen en het cholesteatoom te onderscheiden van andere aandoeningen.

Welke behandelingen zijn er beschikbaar voor cholesteatoom?

De behandeling van een cholesteatoom is onmisbaar om ernstige complicaties te voorkomen, zoals blijvend gehoorverlies, chronische infecties en schade aan de botstructuren van het oor. Dit zijn de belangrijkste opties:

  • Antibiotica – Wanneer het cholesteatoom gepaard gaat met een bacteriële infectie, worden vaak antibiotica voorgeschreven. Deze kunnen zowel oraal worden ingenomen als in de vorm van oordruppels worden toegediend.
  • Corticosteroïden – Lokale corticosteroïden kunnen worden gebruikt om de ontsteking te verminderen en het genezingsproces van het oor te bevorderen. Ze helpen zwelling en pijn te beperken, waardoor de symptomen beter onder controle blijven.
  • Antischimmelmiddelen – In sommige gevallen zijn antischimmelbehandelingen nodig om secundaire schimmelinfecties te behandelen die het cholesteatoom kunnen vergezellen. Deze middelen worden meestal lokaal in de gehoorgang toegepast.
  • Chirurgie – Een operatie is de voorkeursbehandeling om het cholesteatoom te verwijderen en een terugkeer te voorkomen. Afhankelijk van de grootte en de plaats van het cholesteatoom bestaan er verschillende ingrepen:

  • Petro-mastoïdectomie: hierbij worden het cholesteatoom en het omliggende weefsel in het mastoïdgebied verwijderd.
  • Open tympanoplastiek: het cholesteatoom wordt verwijderd en het trommelvlies wordt hersteld, waarbij een blijvende opening wordt gelaten voor ventilatie en drainage
  • Gesloten tympanoplastiek: vergelijkbaar met de open techniek, maar hier wordt het trommelvlies hersteld zonder een opening te laten, zodat de normale structuur van het oor behouden blijft.

  • Nazorg na de operatie – Na de ingreep is een strikt medisch opvolgtraject noodzakelijk om na te gaan of het cholesteatoom niet terugkomt. Regelmatige controles met otoscopie en gehoortesten zijn essentieel om het herstel te volgen en complicaties tijdig op te sporen.
  • Revalidatie van het gehoor – Wanneer het cholesteatoom een aanzienlijk gehoorverlies heeft veroorzaakt, kunnen hoortoestellen of implantaten nodig zijn om het gehoor te verbeteren. Soms worden ook hoortrainingen of revalidatiesessies aangeraden om beter te leren omgaan met de nieuwe hooroplossingen.

De keuze van de behandeling hangt af van de ernst van het cholesteatoom en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. In overleg tussen de behandelend arts, de NKO-chirurg en de patiënt wordt de meest geschikte aanpak bepaald. Indien nodig kunnen ook andere oorspecialisten worden betrokken bij de revalidatie.

 

FAQ – uw praktische vragen over het cholesteatoom

Lisa Torbeyns, audioloog bij Audika België.
Lisa Torbeyns, Audioloog & NKO Ambassadeur - Audika België

Lisa Torbeyns is audioloog bij Audika België en maakt sinds 2023 deel uit van het multidisciplinaire audiologenteam binnen Audika. Ze combineert academische expertise met praktijkervaring binnen zowel de klinische als ambulante gehoorzorg. Haar focus ligt op het verbeteren van communicatie en levenskwaliteit voor mensen met gehoorverlies.

General_Last_Reviewed 2025-06-17

Bronnen